Hoogbegaafdheid en
perfectionisme of faalangst: hoe is je mindset?
Hoogbegaafde kinderen kunnen al heel jong dingen die hun leeftijdgenootjes nog niet kunnen. Ook is hun kennis groter. Hierdoor krijgen ze vaak te horen dat ze knap of slim zijn. Daarbij komt nog dat ze veel kunnen en weten zonder er gerichte inspanning voor te leveren: het gaat vanzelf. Ze leren niet om te gaan met het maken van fouten. Ze krijgen dus ook geen feedback over hoe je dingen anders kunt aanpakken. Dit leidt tot een hulpeloze reactie als ze toch een fout maken. Voor het ene kind een reden om af te haken en niet meer naar school te willen. Voor het andere kind een reden om juist voor hoge punten te gaan en de erkenning die daarbij hoort. In beide gevallen wordt de intrinsieke motivatie tekortgedaan: de een heeft geen zin meer, de ander leert niet voor zichzelf maar voor de beoordeling. De een zou fors kunnen gaan onderpresteren, de ander zou perfectionisme en faalangst kunnen ontwikkelen.
In beide gevallen ontwikkelen kinderen een FIXED MINDSET: ze gaan ervan uit dat hun intelligentie zo goed als vastligt. Als ze iets goed doen, zien ze dat als een bevestiging van hun intelligentie, persoonlijkheid of karakter. Als ze iets niet kunnen, zijn ze ervan overtuigd dat dit een eigenschap is die bij hen hoort (“Ik kan echt geen wiskunde, zie je wel”). Ze gaan uitdagingen vermijden. Waarom zou je immers beginnen aan iets waarvan je zeker weet dat je het niet kunt? En misschien nog wel spannender: waarom zou je die extra moeilijke som maken als je goed bent in rekenen? Als je die niet kunt oplossen, staat je reputatie op het spel. Een fixed mindset maakt dat je niet meer wilt oefenen en leren: het is òf overbodig omdat je het toch niet kunt, òf veel te spannend. De motivatie voor leren is in beide gevallen minimaal.
Kinderen met een GROWTH MINDSET daarentegen geloven dat hun kwaliteiten ontwikkeld kunnen worden door middel van gerichte inspanning, oefenen, inzetten van goede leerstrategieën en doorzettingsvermogen. Ze genieten van uitdagingen omdat die leerzaam kunnen zijn en leiden tot groei. Geloof in eigen kwaliteiten kan een liefde voor leren ontwikkelen. Als iets je niet lukt, zie je dat als een kans om jezelf te verbeteren of iets nieuws te leren: ik kan het NOG niet, dus ik ga het leren.
Hoe kan Marink helpen?
Bij Marink krijgt een kind met een fixed mindset, al dan niet in combinatie met bijvoorbeeld het aanleren van goede studievaardigheden, een mindset-training. Als eerste wordt uitgelegd waarom het zich soms angstig voelt en het misschien met het leren of op toetsen niet altijd lukt. Daarna wordt uitgelegd wat leren eigenlijk is. Met gerichte oefeningen aan de hand van gepaste uitdagingen wordt in een veilige omgeving gewerkt om je weer te leren openstellen voor een leerproces. Je kunt immers alleen maar tot leren komen als je je veilig voelt!
